กิจกรรมการศึกษาลักษณะของดิน

จุดประสงค์ เพื่อศึกษาลักษณะของดินชนิดต่างๆ ว่ามีความแตกต่างกันอย่างไร

สาระสำคัญ
ดินเกิดจากการสะสมของตะกอนวัสดุซึ่งขนาดและชนิดต่างๆ กัน ฉะนั้นดินในแต่ละบริเวณจึงมีลักษณะไม่เหมือนกัน เช่น ดินบริเวณปากแม่น้ำอาจเป็นดินเหนียวซึ่งมีเนื้อละเอียด ส่วนดินในที่ราบสูงอาจเป็นดินทรายซึ่งมีเนื้อหยาบ

เวลาที่ใช้ 1 คาบเรียน

ระดับชั้นเรียน ประถมปลาย – มัธยมต้น

แนวความคิดหลักที่สำคัญ
 โครงสร้าง
 การยึดตัว
 เนื้อดิน
 สีของดิน
 คาร์บอเนต

ทักษะ
 การเก็บตัวอย่างท การอธิบายลักษณะดิน
 การทดสอบคาร์บอเนต
 การใช้หนังสือเทียบสีดิน
 การจำแนกดิน

วัสดุและอุปกรณ์
 แผนภาพดิน
 ตัวอย่างดิน (อย่างน้อย 3 ชนิด)
 จานกระดาษ สำหรับใส่ตัวอย่างดิน ตัวอย่างละ 1 ใบ พร้อมกระดาษหนังสือพิมพ์ สำหรับปูโต๊ะ กันเปื้อน
 ที่พรมน้ำ (แบบที่ใช้รีดผ้า)
 สมุดเทียบสีดิน (ถ้าไม่มีก็ไม่ต้องศึกษาเรื่องสีของดิน)
 ไม้บรรทัด
 กรดเกลือชนิดเจือจางมากๆ
 ใบงานกิจกรรมการศึกษาลักษณะของดิน

การเตรียมล่วงหน้า
เตรียมตัวอย่างดินที่จะนำมาศึกษา จากแหล่งที่แตกต่างกันโดยชัดเจน เช่น ท้องนา ท้องไร่ ร่องสวน พยายามเก็บตัวอย่างดินมาทั้งก้อน โดยไม่รบกวนดินเช่น ใช้ใช้จอบหรือเสียมกระแทกดิน

ขั้นตอนการปฏิบัติ
1. ใช้กระดาษหนังสือพิมพ์ปูทดลอง และแจกตัวอย่างดิน พร้อมอุปกรณ์ให้นักเรียน กลุ่มละ 1 ชุด
2. ศึกษาโครงสร้างดิน โดยการเปรียบเทียบกับตัวอย่างและคำอธิบายในแผ่นภาพดิน
3. ทดลองบีบเม็ดดินเพื่อศึกษาการยึดตัวของดิน
4. พรมน้ำให้ดินชื้น และเปรียบเทียบกับสมุดเทียบสีดิน และอ่านค่า
5. หลับตา และค่อยๆ ใช้นิ้วมือคลึงก้อนดินว่า สาก นุ่มลื่นมือ หรือเหนียวติดมือ
6. ทดลองปั้นดินให้เป็นเส้นยาว ตามโฟลชาร์ต ในแผ่นภาพดิน เพื่อจำแนกชนิดของดิน
7. ทดสอบคาร์บอเนตโดยการหยดกรดเกลือชนิดเจือจาง
8. บันทึกค่าที่ได้ในข้อ 2 – 7 ลงในใบงานการศึกษาลักษณะของดิน
9. คุณครูทำการสรุปกิจกรรม และเฉลยที่มาของตัวอย่างดินแต่ละชนิดว่า เก็บมาจากที่ไหน เหตุผลใดดินแต่ละชนิดจึงมีความแตกต่างกันเช่นนี้

ใบงานกิจกรรมศึกษาลักษณะของดิน